Het Eerste huis voert al een jaar of 4 het programma Embodied Leadership. Eerst heette het Embodied Learning, maar dat vonden we niet goed genoeg. Ergens iets van leren is één, maar in actie komen, leiding nemen, dát is wat je uiteindelijk wilt.
De naamsverandering neemt echter niet weg dat het programma al 4 jaar zeer hoge waarderingen oogst. Hoogste tijd om in mijn volle agenda tijd te maken om zelf deel te nemen aan deze bijzondere leergang.
Het is een interessant verhaal, de leergang Enbodied Leadership. Het is namelijk niet het programma dat we het eenvoudigst aan de man kunnen brengen. Maar het is wel een programma dat samen met Transformational Presence Leaderschip de hoogste waarderingen krijgt van al onze trainingen. Hoe kan dat?
Het probleem zit ‘m in ons intellect. We hebben de neiging om alles met ons rationele denken te beoordelen, en wanneer er mogelijkheden zijn die ons hoofd niet meer kan volgen, dan wantrouwen we die mogelijkheden en niet ons hoofd. Snap je? Het is een typisch Cruijffiaanse situatie van ‘je gaat het pas zien als je het doorhebt’. Al zijn de teksten op de website nog zo wervend, pas als je deel genomen hebt, weet je wat het werkelijk is. En zo reed ik op een regenachtige vrijdagochtend naar een prachtige buitenplaats in Baarn om te zorgen dat ook ik het ‘door zou hebben’. Dank je, Johan.
Embodied kennismaken
De leergang opent direct met een half uur embodied kennismaken, met jezelf en elkaar. Mensen bewegen over de grond, staan, zitten en leren waar te nemen wat hun lichaam te zeggen heeft. ‘Ik word er wel moe van’, zegt een deelnemer na afloop van de eerste oefening. ‘Nee’ zegt trainer Judy de Graaff van Het Eerste Huis ‘die vermoeidheid was er al, maar je merkt hem nu pas op’. De stilte in de groep maakt duidelijk dat iedereen wel iets ontdekt heeft wat hij nog niet ‘wist’. Judy licht toe: ‘Het lichaam streeft doorgaans naar homeostase, dat is een balans tussen inspanning en ontspanning. Zodra zich een probleem aandient, gaat ons systeem meteen aan de slag om het op te lossen. Daarbij vertrouwen ons lichaam en onze geest op eerdere ervaringen en zo lossen we elke situatie zo snel als mogelijk op met strategieën die op eerdere momenten goed werkten. Op zich is dat goed nieuws, maar wanneer we voor een geheel nieuwe uitdaging komen te staan, hebben we de neiging om die te laten passen in een eerdere situatie die er op lijkt. Daarmee creëren we routine, we vernauwen onze waarneming en we zijn steeds minder gericht op ontdekken en innoveren’.
Ik volg dat wel, maar hoe helpt embodiment daar dan bij? Even een zijstapje. Embodied Leadership komt voort uit het Social Presencing Theatre dat Otto Scharmer samen met Arawana Hayashi ontwikkelde rondom Theory U. De essentie van Theory U ligt in het buigpunt van de U, helemaal onderin de curve.
Dat is het punt van doorbraak, inzicht, innovatie of transformatie. Geef er een naam aan, waar het om gaat is iets ontdekken wat er altijd al was maar waarvan je nog niet wist dat het er was. In de psychologie heet dat ‘the unknown known’. Het vraagt dat je je volledige bewustzijn aanboort. Scharmer noemt het ‘your capital S Self’. Dat grote Z Zelfbewustzijn bereik je via het lichaam. En dan zijn we waar we willen zijn: embodiment.
Het grote Z Zelfbewustzijn bereik je via het lichaam
Het grootste verschil tussen verandering en transformatie noem ik altijd dat je een verandering kunt terugdraaien en een transformatie niet. Transformaties gaan namelijk over inzichten. Iets wat je eenmaal weet, kun je nooit meer niet weten.
In elke transformatie komt, anders dan bij een verandering, een moment waarop je het niet meer weet. Er ontstaat een nieuwe situatie, iets wat je nooit eerder hebt meegemaakt, dus ja, logisch dat je er nog geen handelingsrepertoire voor hebt. Het hoofd valt stil, het hart klopt in onze keel want het is spannend om iets voor de eerste keer te doen. Angst houdt ons tegen, het hoofd zoekt druk naar eerdere ervaringen, dat is veilig, maar vindt ze niet. Wat kun je doen?
Je volgt je lichaam. En uit de beweging die je lichaam maakt, leer je de situatie kennen en ontdek je oplossingen die mogelijk worden.
Waar doorgaans het lichaam het hoofd volgt (eerst denken dan doen, wie heeft het niet geleerd?) doen we dat hier andersom. Het lichaam leidt, het hoofd volgt. Door het vraagstuk te belichamen, ontstaat een nieuwe werkelijkheid. Ons rationele denken is prima in staat om ná de lichaamsbeweging, te begrijpen wat er zojuist gebeurd is.
In elke transformatie is een moment van ‘ik weet het even niet’
Embodied Leadership is een staat van zijn waarin je door het landschap van je lichaamsbewustzijn kunt reizen en nieuwe patronen en emoties kunt (her)ontdekken die in de diepere lagen van je lichaamswijsheid zijn opgeslagen. Deze ontdekkingsplek maakt transformatie mogelijk. En houdt je weg van het gebruikelijke ‘meer van hetzelfde maar dan anders’.
Oefeningen
De dag voltrekt zich verder met oefeningen, rust en contact maken met je lichaamsbewustzijn. We ervaren hoe het is om te bewegen vanuit spanning of vanuit ontspanning. Interessant, in beide situaties val ik volkomen stil. Volledige ontspanning is net zo improductief als volledige spanning.
In de afsluitende oefening van de training Embodied Leadership werk je in duo’s aan een eigen vraagstuk waarin je geen idee hebt hoe je er in verder moet. Je neemt een lichaamshouding aan die jouw probleem laat zien. Je duo-maatje neemt die houding over en daarna mag je de houding van je maatje verkennen; als het ware naar je eigen wanhoop kijken. Geen fijn gevoel. Dan komt de opdracht om je eigen situatie, nog steeds uitgebeeld door de ander, fysiek te benaderen. Mijn lichaam reageert direct met stress, mijn keel knijpt zich dicht en voel ik daar een traan opkomen? Ik sta als bevroren, ik kan niets en ik durf niets. Judy moedigt ons aan om zo te blijven staan en het knelpunt eerst maar eens helemaal te ervaren. Dat doe ik. Dit is het moment waarop het hoofd stilvalt. Het heeft niet de beschikking over de data die nodig zijn om het probleem op te lossen. Daar sta ik dan. Seconden verstrijken, ik voel een angst om heen slaan: ‘…het zal toch niet dat…’ Maar ik krijg geen tijd om mijn gedachten af te maken. Mijn lichaam komt in actie en gaat langzaamaan haar eigen beweging maken. Ik stuur het niet aan. Mijn lichaam leidt de weg. Met een diepe zucht en een golf van emotie maakt het een laatste beweging. Ik voel een inzicht in mezelf opkomen maar weet nog niet precies wat het is. Terwijl ik rustig blijf staan, komen langzaam inzichten binnen. Mijn hoofd leest uit de zojuist gemaakte beweging wat de informatie is. Ik begin in te zien wat me te doen staat.
Over de auteur
Jos Rovers is oprichter van Het Eerste Huis en leiderschapstrainer. Hij schoolt zich over de hele wereld in moderne vormen van leiderschap en volgde dit keer een cursus in zijn eigen onderneming.
De leergang Embodied Leadership bestaat uit drie losse dagen in een interval van een maand. Het Eerste Huis organiseert de leergang tweemaal per jaar. Na afloop van de training kun je deelname aan het alumni programma waarin je op een embodied manier je eigen persoon en leiderschap verder ontwikkelt.
