Verandertrajecten en reorganisaties mislukken vaak. Waarom? De bekende verhalen kennen we allemaal: tijdens het traject werden er aanvullende eisen gesteld, het budget werd gereduceerd, ‘de vloer’ wil het niet, ‘de top’ snapt het niet. Plannen maken is nodig, maar het is geen garantie voor succes. Hoe zorg je er wel voor dat reorganisaties en verandertrajecten slagen? Deze drie fundamentele inzichten zijn onmisbaar.
1. Organisaties bestaan niet
Organisaties worden gemáákt. Iedere dag opnieuw, omdat mensen er iets in doen. Wanneer je de organisatie als een vastomlijnd en vaststaande structuur beschouwt, komt de verleiding te denken dat deze structuur maakbaar en planbaar is. Dat is niet zo. Wij vervangen de term ‘organisatie’ liever door ‘organiseren’. Dit is een wezenlijk verschil. Groepen mensen zijn dynamisch, altijd in beweging en autonoom. Veranderen houdt dan dus in: eerst werken aan de mensen, pas daarná aan de structuur of het proces of de regels. En niet andersom. Benut de kracht van al die mensen en nodig hen uit anders te gaan organiseren.
2. Gedragsverandering werkt maar voor even
Veranderingen vragen vaak nieuw gedrag. Anders omgaan met klanten, met elkaar, met regelgeving. Gedragsveranderingen zijn vaak ‘taaie’ processen. Waarom vallen mensen op een later moment weer terug in hoe ze het altijd al deden? Ons gedrag komt voort uit hoe we naar onze omgeving kijken en wie we daarin zijn. Blijvende veranderingen komen voort uit een gedegen herijking van ons zien en ons zijn. Wanneer we het eenmaal zien, dan volgt het gedrag als vanzelf. Minder weerstand, minder terugval, meer werkplezier, meer effect.
3. Stop met plannen, start met doen
Hoeveel tijd gaat er overheen voordat het veranderplan gereed is voor de praktijk? Veel uitgangspunten in je veranderplan zijn op het moment van implementatie vaak al weer gedateerd. “De tijd dat we beleid maakten door plannen te schrijven ligt achter ons. De ambtenaren gaan nu de stad in, spreken met inwoners en belanghebbenden en gaan iets dóen. Stapje voor stapje. Als het na een tijdje werkt, kijken we terug. Dat wat we bereikt hebben noemen we voortaan: beleid”. Letterlijk de woorden van één van onze klanten waar we een verandertraject begeleiden. Stop met plannen. Vernieuwing voltrekt zich niet lineair; of volgens een vaststaand plan. Start met doen.
